ĐỜI SỐNG ẨN DẬT NGHÈO KHÓ CỦA THÁNH GIA THẤT

Trình thuật Tin Mừng Luca cho biết sau khi hoàn tất mọi việc như luật Chúa truyền, Thánh Gia trở về cư ngụ ở làng Nazaréth, miền Galilê. Tiếp theo là đời sống ẩn dật kéo dài suốt 30 năm. Các Tin Mừng hầu như không kể gì về thời gian ẩn dật này. Phải chăng 30 năm ẩn dật của Thánh Gia quá đỗi bình thường đến nỗi chẳng có gì đặc biệt để viết? Cuộc đời rao giảng của Đức Giêsu ba năm sau đó: theo cách Đức Giêsu nói về Chúa Cha, cách Ngài giảng bằng các dụ ngôn, cách Ngài tiếp xúc với những người nghèo khó, bệnh tật, thấp hèn, tội lỗi… chắc chắn điều đó phải được khởi đi từ những kinh nghiệm sống sâu xa và việc học hỏi bền bỉ trong những năm tháng dài của đời sống ẩn dật. Vì thế, thời gian 30 năm tại Nagiarét là quãng thời gian đủ dài để “Hài Nhi ngày càng lớn lên, thêm vững mạnh và đầy khôn ngoan”. Thế nhưng khôn ngoan của Đức Giêsu mà suốt cuộc đời Ngài được lớn lên không ngừng là khôn ngoan của thập giá, nói cách khác cả cuộc đời của Đức Giêsu đều hướng đến thập giá và Ngài mạc khải ơn cứu độ qua nẻo đường thập giá. Thập Giá dưới mắt của người đời là điên rồ và sỉ nhục, nhưng đối với Đức Giêsu và đối với tất cả những người được Thiên Chúa kêu gọi lại là Khôn Ngoan thần linh

Khi nói Đức Giêsu cứ tấn tới thêm về khôn ngoan, vóc dáng và ân sủng trước mặt Thiên Chúa và trước mặt người ta (Lc 2,52); và khi chúng ta so sánh quãng thời gian ẩn dật lâu dài 30 năm và thời gian hoạt động công khai ngắn ngủi 3 năm, hẳn Luca muốn cho thời gian ẩn dật lâu dài của Đức Giêsu ở Nazareth như là thời gian cần thiết để Con Thiên Chúa nhập thể làm quen với con người, và tập cho con người làm quen với Thiên Chúa. Nơi con người Đức Giêsu, Thiên Chúa học sống chung với con người, và dạy con người sống chung với Thiên Chúa. Thiên Chúa làm người để con người trở thành thần linh. Sự trao đổi kỳ diệu này không chỉ là ý tưởng mà là thực tế. Nhập Thể chính là một tiến trình làm người của Con Thiên Chúa. Không thể gọi là Nhập Thể, nếu Chúa Con không đi vào chiều dày của thân phận con người.

Các sách Tin Mừng không để lại một chứng từ nào về đời sống ẩn dật của Đức Giêsu, điều đó cho chúng ta hiểu đời sống của gia đình Thánh Gia chỉ là một gia đình bình thường không có gì đặc biệt. Gia đình ấy không có ảnh hưởng trên vận mệnh của quê hương xứ sở. Hài Nhi Giêsu không phải là một anh hùng, cũng không phải là một siêu nhân. Thân phận của Ngài bình thường và ẩn khuất ngay trong chính khía cạnh "thường nhật" của cuộc sống. Không nói gì về đời sống ẩn dật của Đức Giêsu điều đó có nghĩa là môi trường sống của Ngài, những liên đới của Ngài: dòng tộc, làng xã, thời đại, tôn giáo cũng chẳng có gì phải “ầm ĩ”. Các sách ngụy thư không chịu nổi sự lu mờ này nên các sách ấy đã gán cho Đức Giêsu nhiều phép lạ thời niên thiếu. Các trình thuật trong ngụy thư nhiều khi trở nên ngây ngô và hoang tưởng trong thân phận làm người của Con Thiên Chúa. Trong 30 năm, Đức Giêsu đã chia sẻ vận mệnh của mỗi con người ở làng quê Nazareth. Cá tính của Ngài không nổi bật và chắc hẳn cũng chẳng để lại phép lạ nào trong lịch sử thời ấy. Ngài thuộc về đám đông vô danh mà không ai biết đến.

Như vậy, những năm ẩn dật của Đức Giêsu có giá trị thần học rất cao. Nó nói cho chúng ta về Đức Giêsu mang dấu vết của dân tộc, gia đình và thời đại đầy tính giới hạn. Nhưng trong chính những giới hạn lịch sử ấy Đức Giêsu sẽ đến nối kết mọi người. Vì thế, không được phép chối bỏ nguồn gốc Do Thái vùng Galilê của Đức Giêsu. Việc nhận biết Ngài là Thiên Chúa không phủ nhận tính lịch sử và thân phận làm người của Ngài.

Chúng ta thấy gì trong gia đình nhân loại của Đức Giêsu? Đó là một gia đình thánh thiện, nhưng sự thánh thiện ấy cũng không thoát những hệ lụy trong gian khó của kiếp nhân sinh, để từ đó gia đình Thánh Gia trở nên khuôn mẫu cho mọi gia đình Công Giáo. Trước hết, Đức Maria xuất hiện như mẫu gương người mẹ tuyệt vời trong gia đình thánh. Với hai tiếng xin vâng, Mẹ Maria đã chấp nhận đón Chúa vào nhà mình, chấp nhận tiến trình mang nặng, sinh sản, nuôi dưỡng con cái. Mẹ Maria cũng biểu lộ người vợ hiền luôn gắn bó với thánh Giuse: Mẹ luôn đồng hành trên mọi nẻo đường gian khó và chung chia vui buồn sướng khổ với với thánh Giuse. Cái nghèo của hoàn cảnh gia đình, tính khó khăn phức tạp của cuộc sống và cái ác của kẻ gian không thể tách rời Đức Mẹ và thánh Giuse ra khỏi cuộc sống chung trong gia đình. Chúng ta cũng ngưỡng mộ thánh Giuse: một người chồng tháo vát, một người cha cần mẫn, một người bảo hộ tuyệt vời. Chúng ta không thấy thánh Giuse nói lời nào trong các trình thuật của các sách Tin Mừng, dường như Ngài đều thinh lặng trong các biến cố xảy ra trong gia đình. Điều đó lại càng cho thấy tính nhạy bén nhận ra ý Chúa của thánh Giuse và mau mắn thi hành. Thực tế hơn khi thấy thánh Giuse đã xoay xở để lo cho ba miệng ăn ở nơi đất khách quê người, ở làng quê Nazaréth. Ngài đã hoàn thành sứ mạng của một người chồng, người cha trong gia đình và đã đưa Chúa Giêsu và Đức Mẹ về bến bình an tại Nazaréth để sống chung trong một gia đình thánh.

Nhờ đời sống tinh tuyền và thánh thiện của Đức Trinh Nữ Maria và cha nuôi, Đức Giêsu mới thành hình con người cách hoàn hảo. Ngài đã chia sẻ thân phận của tất cả mọi người trong gia đình nhân loại: một đời sống thường nhật không có gì vĩ đại bên ngoài, một đời sống lao động tay chân, một đời sống tôn giáo dưới quyền Lề Luật Thiên Chúa….

Tóm lại, đời sống ẩn dật nghèo khó tại Nazaréth không làm lu mờ đi hình ảnh chân thật về Thiên Chúa, nhưng ngược lại quãng thời gian ẩn dật nghèo khó xem lu mờ ấy lại bộc lộ chân dung rất thật về một Thiên Chúa yêu thương con người. Ngài không còn xa lạ với con người nữa. Ngài không còn là một Thiên Chúa ở đâu đó xa lắc trên không trung nhưng đã trở nên một con người như bao người. Ngài đã bỏ hết mọi sự để xuống trần gian và xuống nơi sâu thẳm nhất, nơi trú ngụ của những người nghèo, những người vô danh tiểu tốt, những người thấp bé cơ cực. Ngài không đứng bên ngoài cuộc đời chúng ta để thi ân giáng phúc như kiểu thương hại nhưng Ngài đã đến rất gần với con người, để người ta có thể đụng chạm Ngài, ôm Ngài trong vòng tay. Một Thiên Chúa siêu hình đã tự biến mình trở nên hữu hình với cái tên Giêsu thật gần gũi và chẳng có điều gì khiến chúng ta còn ngại ngùng khi đến với Ngài nữa.